Ciekawy wpis na profilu "Perły greenwashingu" na portalu Facebook.
"
#Beewashing: czy miejskie pasieki rzeczywiście „ratują” pszczoły?
Budowanie zielonego wizerunku firmy poprzez stawianie pasiek to wprowadzanie konsumentów w błąd. Miejskie ule nie tylko nie chronią bioróżnorodności, ale zagrażają przyrodzie. Hoduje się w nich wielotysięczne kolonie pszczoły miodnej, z którymi konkurencję przegrywa kilkaset gatunków samotnie żyjących dzikich zapylaczy. Zakładanie pasiek może przyspieszać wymieranie dzikich gatunków. Pomoc pszczołom w mieście to rzadsze koszenie trawników, dbałość o rośliny nektaro- i pyłkodajne, tworzenie siedlisk do rozmnażania oraz odstawienie pestycydów.
Od kilku lat polskie firmy i instytucje z upodobaniem zakładają własne pasieki. W sumie nic dziwnego. Pszczoła to sympatyczny owad. Od dziecka wiemy, że jest pożyteczna i pracowita, robi miód i „jest przyjacielem człowieka”. Zapyla też rośliny, pomnażając nasze plony rolne. Słyszymy, że wymiera. Krótko mówiąc, w sam raz nadaje się do zazielenienia firmowego wizerunku. A i słoik miodu z własnej pasieki to gadżet marketingowy jak znalazł. Firmowe ule wyrastają więc jak grzyby po deszczu.
Naukowcy psują zabawę
Na te inicjatywy krzywo patrzą naukowcy. O co im chodzi?
W ulach hodowane są pszczoły udomowione wywodzące się z gatunku Apis mellifera (pszczoła miodna). Nie tylko zapylają one kwiaty, ale żyją w społecznościach, które produkują miód. W świecie pszczół to wyjątek. Większość spośród 450 (!) gatunków pszczół dziko żyjących w Polsce to samotnice, które miodu nie wytwarzają. Mają za to nie mniejsze zasługi w zapylaniu. Na niektórych terenach bywają w tym skuteczniejsze niż pszczoły miodne.
„Dawniej nawet w badaniach naukowych przypisywano pszczole miodnej większość zasług w zapylaniu. Obecne publikacje wskazują na dużą rolę dzikich pszczół. A przecież mamy jeszcze inne zapylacze, np. muchówki, chrząszcze, mniej znaczące niż pszczoły, ale też nie zaniedbywalne!”, tłumaczy biolog melittolog dr Justyna Kierat.
„Procent, w jakim za zapylenie odpowiadają dzikie pszczoły, a w jakim miodna, zależy np. od środowiska - w takim, które jest dla nich przyjazne, to dzikie gatunki mogą zapewniać większość zapylenia. Inaczej jest w środowisku typu wielkoobszarowe monokultury z niewielką ilością innych siedlisk, gdzie zapylaczy brakuje i hodowana miodna jest niejako ‘zastępstwem’”.
Dzikie pszczoły tworzą to, co nazywamy bioróżnorodnością: wchodzą w skład złożonych ekosystemów, cechują się bogactwem cech, form i przystosowań ukształtowanych w toku ewolucji, wreszcie stanowią cenną pulę genetyczną do badań. Większa bioróżnorodność to lepsza odporność środowiska na zakłócenia, co istotne w kontekście zmian klimatu.
Te rodzime i naturalnie występujące gatunki są szczególnie narażone na skutki ludzkiej działalności, takie jak niedobór pożywienia wynikający ze standaryzacji upraw, zajmowania terenów naturalnych przez człowieka czy pestycydy.
Stawianie pasiek zwiększa więc jedynie liczebność pszczoły miodnej.
Czy potrzebnie? Absolutnie nie. Wprawdzie pszczoła udomowiona cierpi z powodu pestycydów i chorób, ale chętnych do jej hodowania nie brakuje. Wręcz przeciwnie - grono pszczelarzy rośnie, a pszczelarstwo zyskuje na popularności. Zakładanie kolejnych pasiek nie ma więc uzasadnienia nawet z punktu widzenia ochrony pszczoły miodnej.
Stawianie pasiek w miastach można by uznać za nieszkodliwą fanaberię. Ale naukowcy alarmują, że rosnąca moda na ule zagraża innym zapylaczom. „Dzikie pszczoły, z których większość to gatunki samotne, przegrywają w konkurencji o pokarm z wielotysięcznymi rodzinami pszczoły miodnej”, napisali polscy naukowcy w apelu* do Prezydent Gdańska o zaniechanie planów powiększania trójmiejskiej pasieki. Warto wiedzieć, że pszczoła miodna jest pokarmową oportunistką, podczas gdy jej dzicy krewniacy są często związani z konkretnymi gatunkami roślin. W miastach znajdują ostoję i rośliny wolne od „chemii”.
„W miastach różnorodność dzikich pszczół może być bardzo duża, porównywalna z tą na obszarach chronionych”, twierdzą naukowcy.
„Może” - ale tam, gdzie nie ma zbyt dużo uli. Autorzy badania przeprowadzonego w Paryżu w 2018 r.** wykazali, że zagęszczenie miejskich pasiek w stolicy Francji sięgnęło co najmniej 20 uli na 1 km2. To 20 razy za dużo, ostrzegają naukowcy. Po ich interwencji władze Paryża zobowiązały się do zatrzymania pasiekowego szaleństwa. Zakazy wprowadzono też w Lyonie, Besançon czy Metz.
Promowanie pszczelarstwa i mnożenie pszczoły udomowionej mogą więc wywierać efekt odwrotny do zamierzonego i pogłębiać problem wymierania dzikich gatunków pszczół. Z pewnością nie powinny być interpretowane jako dowód troski o środowisko.
Czy można inaczej pomóc pszczołom?
W mieście naukowcy rekomendują:
rzadsze koszenie trawników,
zwiększanie bazy pokarmowej (sianie i sadzenie rodzimych kwiatów nektaro- i pyłkodajnych),
zapewnianie warunków do gniazdowania w miejscach bogatych w pokarm („hotele dla owadów”, pozostawianie naturalnych materiałów na gniazdo, np. martwego drewna w wydzielonych „dzikich” strefach),
rezygnację z użycia pestycydów w pielęgnacji zieleni ozdobnej i zwalczaniu komarów czy kleszczy.
Poza miastami ważny jest lobbying za ograniczeniem stosowania pestycydów w uprawach rolniczych i leśnych.
Beewashing?
Firmy, które chwalą się, że zakładają ule w imię troski o środowisko narażają się na zarzut greenwashingu, czy może analogicznie, „beewashingu”.
Zgodnie z Art. 34 i 35 Kodeksu Etyki Reklamy (www.radareklamy.pl), „reklamy nie mogą wykorzystywać braku wiedzy jej odbiorców w zakresie ochrony środowiska naturalnego” oraz „nie mogą zawierać przekazu, który mógłby wprowadzić konsumentów w błąd w zakresie ochrony środowiska, w tym w szczególności poprzez błędne informowanie o cechach produktów lub co do działań podejmowanych przez reklamodawcę na rzecz ochrony środowiska.”
Naszym zdaniem przedstawianie miejskich pasiek jako metody ochrony środowiska może być uznane za wprowadzanie w błąd nieświadomego konsumenta, gotowego wyciągnąć prosty wniosek, że ochrona pszczół polega na stawianiu uli.
Tymczasem, jak wynika z powyższego tekstu, chronić bioróżnorodność za pomocą pasiek to tak jakby chcieć chronić ptaki budując masowo kurniki. Albo ratować żubra stawiając obory.
red.
* Stawianie uli nie pomaga pszczołom - list naukowców, 19.06.2021 https://naukadlaprzyrody.pl/.../stawianie-uli-nie-pomaga.../
** La ville un désert pour les abeilles sauvages ? Lise Ropars 1), 2) Isabelle Dajoz 2) Benoit Geslin 1)
1) IMBE - Institut méditerranéen de biodiversité et d'écologie marine et continentale, 2) iEES - Institut d'écologie et des sciences de l'environnement de Paris
https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01685682
Bibliografia - w komentarzu
Zdj. consommatrice.com"
